بازی تخت نرد را می‌توان یکی از بازی‌های بسیار قدیمی و مهم در ایران دانست. این بازی رومیزی که در دنیا به عنوان یکی از رقبای بازی چکرز (Checkers) شناخته می‌شود، در ایران و منطقه خاورمیانه طرفداران بسیار زیادی داشته و شهرت بسیاری دارد. یکی از نکات مهم بازی نحوه چیدمان تخته نرد است؛ طوری که از همان ابتدا و در مرحله‌ی چیدمان می‌توانیم به‌خوبی همه چیز بازی را آموزش دهیم.
به دلیل همین شهرت بازی تخته نرد در هر خانه ایرانی ما شاهد این بازی هستیم. در اصل تمامی فرزندان یک خانواده ایرانی باید بر این بازی مسلط باشند و به نوعی دانستن تخته نرد نشانه یک ایرانی بودن است. حال اگر شما از دسته افرادی هستید که به هر دلیلی تا به حال تخته نرد را بازی نکردید، الان فرصت مناسبی است تا با این بازی آشنا شوید.
در این متن ما قصد داریم تا در کنار قوانین بازی تخته نرد نحوه چینش درست این بازی را نیز به شما آموزش دهیم. از طرفی تا حدی هم به روند کلی بازی اشاره خواهیم کرد تا اگر قصد یادگیری این بازی را دارید، بتوانید یک شروع خوب با این متن داشته باشید.
نکته اینجاست که برای تجربه بازی تخته نرد شما لزوماً نیاز به زمین آن ندارید. در جهان تخته نرد با نام «بک‌گامون» (BackGammon) شناخته شده و با سرچ کردن آن می‌توانید بازی آن را از گوگل‌پلی دریافت کنید. پس از آن با تجربه آنلاین این بازی می‌توانید از آن لذت ببرید. حال در ادامه با توضیح قوانین و چیدمان تخته نرد با ما همراه باشید.
می‌توان گفت که در هر خانه ایرانی یک تخته نرد وجود دارد و همه افراد حداقل یکبار آن را دیده‌اند.
تاریخچه این بازی کهن
بازی تخته نرد سابقه بسیار زیادی در دنیا دارد و نکته جالب اینجاست که ریشه این بازی ایرانی است. به این شکل که حدود ۵۰۰۰ سال پیش این بازی در ایران ساخته شده و آثار آن هم در شهر سوخته وجود دارد. اگر به تاریخ معاصر بیاییم در سده ۱۷۰۰ میلادی انگلستان جایی بود که قوانین رسمی این بازی را معلوم کرده و تخته نرد را به شکل امروزی خود درآورد. با این حال تاریخ این بازی به چندین سال قبل از ثبت آن در انگلیس و رسمی شدن آن باز می‌گردد.
روند کلی تخته نرد به چه شکل است؟
در ابتدا بگذارید یک توضیح کلی در مورد بازی تخته نرد بدهیم. در بازی تخته نرد شما با دو زمین و ۴ منطقه روبرو هستید. در هر زمین دو منطقه وجود دارد که هر منطقه هم قابلیت خاص خود را دارد. از میان زمین‌ها یک زمین به نوعی بی طرف و یک زمین همزمان مربوط به دوست و دشمن است. به این شکل که در زمین دوست و دشمن یک منطقه برای شما و یک منطقه هم برای فرد مقابل است که روبروی یکدیگر قرار دارد. نکته اینجاست که شما نمی‌توانید از زمین خودتان به طور ناگهانی به زمین حریف یا برعکس بروید و باید یک حرکت چرخشی را طی کنید. همین حرکت چرخشی هم اساس بازی تخته نرد است.
هر منطقه دارای ۶ جایگاه است. اساس کار تخته نرد و هماهنگی آن با تاس هم همین است. به این شکل که وقتی شما یک تاس ۶ بیاورید می‌توانید منطقه مهره را تغییر بدهید. نکته اصلی اینجاست که برای جای گیری یک مهره در یک جایگاه باید خالی باشد یا اینکه یک مهره رقیب یا یک یا چند مهره دوست در آن جایگاه قرار داشته باشد. در این صورت شما می‌توانید مهره خود را در این جایگاه قرار داده و حرکت بکنید.
در بازی تخته نرد هدف این است که شما تمامی مهره‌ها را در زمین خود جمع کرده و آن را از زمین خارج کنید. تمامی این اعمال هم با استفاده از دو تاس انجام می‌شود و شما می‌توانید حرکات مختلف را با استفاده از تاس‌ها انجام دهید. نکته اصلی اینجاست که استراتژی شما در این بازی اهمیت زیادی دارد ولی در انتها تاس خوب به بازیکن برتری مشهودی می‌دهد.
در این تصویر ما جهت حرکت مهره‌ای سفید را به شما نشان دادیم. همانطور که می‌بینید مهره‌های سفید در جهت پاد ساعتگرد حرکت کرده و به محل دوست می‌رسند. سپس در این محل به خارج از زمین هدایت شده و اگر زودتر از مهره‌های سیاه این کار انجام شود، دارنده مهره سفید برنده است.
چیزی که در شروع بازی اهمیت دارد چیدمان تخته نرد است. به این شکل که بازی زمانی آغاز می‌شود که بازیکنان به بهترین نحو مهره‌ها را چیده و بعد بازی را شروع می‌کنند. همانطور هم که گفتیم بازی به این شکل به اتمام می‌رسد که تمامی مهره‌ها در منطقه دوست جمع شده و از آنجا خارج شوند.
حال بحث اینجاست که رقابت چگونه در این بازی شکل می‌گیرد؟ به راحتی! با زدن مهره‌ی حریف و تاس. بگذارید تا این موارد را دقیق بررسی کنیم. زدن مهره حریف به این شکل است که شما زمانی می‌توانید مهره حریف را بزنید که تنها باشد. در نتیجه تلاش کنید تا در بازی تخته نرد مهره تنها در جایگاه نگذارید. به اصطلاح تک ندهید.
مورد بعدی بحث تاس است. در بازی تخته نرد تاس اهمیت بسیار زیادی دارد. در این بازی شما با دو عدد تاس روبرو هستید. در ابتدا با فرد مقابل باید توافق بکنید که بر چه اساسی نفر اول مشخص می‌شود. به این شکل که یک قانون در تخته نرد وجود دارد و آن هم ریز یا درشت است. ریز یعنی کسی که تاس کمتری بیاورد شروع به بازی کرده و درشت یعنی کسی که تاس بیشتری بیاورد بازی را شروع خواهد کرد.
پس از شروع بازی شما با دو تاس روبرو هستید. بعد از تاس ریختن دو عدد برای شما وجود دارد که بنابر سلیقه خود می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. یعنی می‌توانید دو عدد را با هم جمع کرده و روی یک مهره پیاده کنید یا اینکه دو مهره را به صورت جداگانه حرکت دهید.
در این میان قانون جفت هم وجود دارد. یعنی اگر دو تاس شما یک عدد باشند، شما می‌توانید به جای ۲ حرکت ۴ حرکت داشته باشید و ۴ بار یک عدد را انجام دهید. برای توضیح بیشتر بگذارید با جفت ۶ مثال بزنیم که به نوعی بهترین تاس در بازی تخته نرد است. اگر هر دو تاس شما عدد ۶ را نشان دهند شما می‌توانید یک مهره را ۴ بار ۶ جایگاه جابجا کنید. یا اینکه دو مهره را هر کدام دو بار ۶ جایگاه جابجا کنید. حتی می‌توانید یک مهره را سه بار و مهره دیگر را یک بار ۶ جایگاه جابجا کنید.
پس اساس کار تخته نرد حرکت مهره، تاس و زدن مهره دشمن است. در مورد زدن مهره دشمن هم باید گفت که مهره از بازی حذف نمی‌شود. فقط مهره به زمین حریف باز گشته و باید مسیر بیشتری را برای رسیدن به زمین دوست طی بکند. در نتیجه شما با زدن مهره دشمن را به عقب می‌اندازید. پس باید استراتژی زیادی برای پیشرفت در بازی داشته باشید.
حال نکته حائز اهمیت در شروع بازی چیدمان تخته نرد است. در نتیجه در ادامه توضیح خواهیم داد که به صورت دقیق چگونه باید زمین تخته نرد را بچینید.
در این تصویر تلاش کردیم تا منطقه دوست و دشمن و قسمت بی طرف را به شما نشان دهیم. همانطور که می‌بینید هر منطقه دارای ۶ جایگاه بوده و نکته اینجاست که دانسته مناطق به چینش ابتدایی باز تخته نرد کمک خواهد کرد.
چینش ابتدایی بازی تخته نرد
چیدمان بازی تخته نرد کار چندان دشواری نیست. در اصل شما باید فرمول کلی بیست و پنج، سی و پنج یا دو پنج سه پنج را به یا داشته باشید و بعد به راحتی می‌توانید زمین بازی را بچینید. به صورت تصویری شما مشاهده خواهید کرد که چیدن زمین تخته نرد کار بسیار راحتی بوده ولی برای شروع و تجربه بازی الزامی است.
در ابتدا شما باید زمین تخته را عاری از هرگونه مهره بکنید. سپس به صورتی که رمز گذاری کرده شد مهره‌ها را چیده و تلاش کنید تا نظم مهره‌ها را همیشه رعایت کنید. در کنار آن شما باید در نظر داشته باشید که چینش تخته نرد از یک الگوی خاص پیروی می‌کند. در نتیجه این الگو را رعایت کرده و بازی را شروع کنید.
همانطور که گفتیم الگوی بازی تخته نرد به شکل زیر و بر اساس نظام بیست و پنج سی و پنج است. شما زمانی که این الگو را داشته باشید به راحتی می‌توانید زمین بازی را بچینید. حالا به صورت دقیق این نظام چینش را بررسی کرده و به شما می‌گوییم که مهره‌ها را باید چگونه بچینید.
- ۲. عدد دو نشانگر دو مهره در منطقه حریف است. شما باید دو عدد مهره را در آخرین و دورترین جایگاه ممکن نسبت به زمین دوست بگذارید. به این معنا که دو مهره در جایگاه اول سمت راست زمین حریف بچینید.
- ۵. عدد پنج اول نشانگر پنج مهره در بخش بالایی منطقه بی طرف است. یعنی شما ۵ عدد مهره را در جایگاه اول سمت چپ منطقه بالایی زمین بی‌طرف خواهید گذاشت.
- ۳. عدد ۳ نشان دهنده سه مهره نزدیک زمین دوست است. ورود این سه مهره به زمین دوست بسیار راحت است و از طرفی یک منطقه استراتژیک است. در نتیجه این ۳ مهره اهمیت بسیاری دارند. حال در مورد جایگاه آن‌ها باید گفت که شما باید سه عدد مهره را در جایگاه دوم از سمت راست منطقه پایینی در زمین بی طرف بگذارید.
- ۵. عدد پنج دومی نشانگر یک شروع راحت برای بازیکن است. به این شکل که با توجه به این عدد شما ۵ مهره در زمین دوست خواهید داشت. به نوعی بازی به شما این ۵ مهره را ارفاق می‌کند. نکته اینجاست که این ۵ مهره هم به راحتی توانایی جابجایی دارند و در زمان خروج تنها با عدد ۶ خارج می‌شوند. در نتیجه حواستان به آن‌ها باشد. حال در مورد جایگاه باید گفت که شما باید ۵ مهره در اولین جایگاه سمت چپ منطقه دوست در زمین دوست و دشمن بگذارید.
مکانیسم دو پنج سه پنج برای مهره‌های سفید در این تصویر نشان داده شده است. همانطور که مشاهده می‌کنید مهره‌های مشکی هم به صورت قرینه روبروی آن‌ها قرار گرفته‌اند و زمین بازی را تشکیل داده‌اند.
مکانیسم ۲۵۳۵ در تمامی حالات صدق می‌کند اما امکان دارد که به صورت قرینه‌ای تغییر کند. حواستان باشد که این نظام همیشه صدق کرده و اگر فرد مقابل شما قصد داشت تا جای زمین دوست و دشمن را با زمین بی طرف عوض بکند، تمامی این موارد همچنان وجود داشته فقط قرینه خواهند شد.
در این روند اصلی چیدن بازی تخته نرد است. نکته اینجاست که چیدن این زمین کار دشواری نیست و تنها شما باید این رمز را بلد باشید. همینطور اینکه اگر شما چند بار این سیستم را تمرین کنید به راحتی در آن مهارت پیدا خواهید کرد. در کل به یاد داشته باشید که روند چینش تخته نرد اهمیت زیادی در این بازی دارد.
نکته دیگر این است که روند چینش بازی تخته نرد تغییر خاصی در مناطق یا سبک‌های مختلف نمی‌کند. در اصل قانون تخته نرد یا همان Back Gammon در کل دنیا یکسان بوده و در نتیجه چیدمان آن هم ثابت است. با این حال شما می‌توانید یک سری قانون من در آوردی در این بازی داشته باشید ولی در کل تخته نرد یک روند ثابت دارد.
ویدیو چیدمان تخته نرد
بازی تخته نرد در کل یک تجربه بسیار جالب و هیجان انگیز است که اگر کاربران قوانین آن را بلد باشند ساعت‌ها درگیر خواهند شد. نکته اینجاست که این بازی یکی از اصیل‌ترین بازی‌های ایرانی بوده دانستن آن برای حفظ فرهنگ ایرانی الزامی است.
همانطور که گفتیم تاریخچه این بازی به سال‌ها پیش برمی‌گردد و این بازی یکی از بازی‌های رومیزی بسیار قدیمی در جهان است. در کنار آن این بازی هیجانی دارد که شاید در شطرنج وجود نداشته باشد. در اصل چیزی که شطرنج را جالب می‌کند استراتژیک بودن آن است ولی ممکن است حوصله سربر باشد. این در صورتی است که تخته نرد با داشتن عنصر تاس هیجان بازی را چندین برابر کرده و شما را درگیر می‌کند.
در کل اگر شما قوانین این بازی را بدانید و در ابتدا چیدمان تخته نرد را درست رعایت کنید، قطعاً تجربه خوبی را خواهید داشت. این بازی مناسب شرایط مختلف و با دوستان و خانواده است در نتیجه می‌تواند یک توانایی بسیار کاربردی و سرگرم کننده هم باشد.
