کارت گرافیک یکی از مهم‌ترین قطعات کامپیوتر محسوب می‌شود که دیگر صرفا برای کارهایی مانند اجرای بازی‌های کامپیوتری مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و این روزها برای پردازش‌های هوش مصنوعی هم اهمیت بسیار زیادی پیدا کرده است. در این مطلب قصد داریم به ۱۰ کارت گرافیک تاثیرگذار در صنعت تکنولوژی بپردازیم تا بتوانید روند پیشرفت این قطعه‌ی مهم را بهتر درک کنید.
مشاهده همه
- راهنمای خرید کارت گرافیک؛ هر آنچه که باید قبل از خرید بدانید
- راهنمای خرید بهترین کارت گرافیک AMD؛ تجربه‌ای عالی در گیمینگ
۳dFX Voodoo– سال ساخت: ۱۹۹۶
این کارت گرافیک در دورانی راهی بازار شد که اجرای بازی‌های سه‌بعدی تا حد زیادی یک آرزو بود. ۳dFX Voodoo از فقط ۴ مگابایت مموری بهره می‌برد که با توجه به معیارهای امروزی، خنده‌دار است اما همین کارت گرافیک در زمینه‌ی عملکرد برای پردازش بصری و بهبود کیفیت گیمینگ نقش بسیار مهمی را ایفا کرد.
قابلیت‌هایی مانند Texture mapping و z-buffering که امروزه در دنیای گیمینگ بسیار عادی به نظر می‌رسند، در آن دوران توسط همین کارت گرافیک به دنیای گیمینگ راه پیدا کردند. با وجود اینکه پلی‌استیشن به لطف ارائه‌ی چندضلعی‌های بهتر در دنیای بازی‌ها مورد توجه زیادی قرار گرفته بود، اما این کارت گرافیک در زمینه‌ی بافت بازی‌ها عملکرد بسیار بهتری داشت و موفق شد کنسول‌های بازی را پشت سر بگذارد.
با وجود اینکه کارت گرافیک‌هایی مانند S3 Virge و Matrox Mystique این قابلیت‌ها را زودتر ارائه کرده بودند، اما این ۳dFX Voodoo بود که به لطف API بهتر و سخت‌افزار بهینه‌تر موفق شد پتانسیل این مشخصه‌ها را به واقعیت تبدیل کند. با توجه به اینکه سال‌ها بعد انویدیا شرکت سازنده‌ی این کارت گرافیک را تصاحب کرد، پیشرفت به دست آمده توسط این کارت گرافیک حالا در DNA تمام کارت‌های گرافیک انویدیا قرار دارد.
NVIDIA GeForce 256– سال ساخت: ۱۹۹۹
GeForce 256 اولین قطعه‌ای بود که تحت عنوان GPU (واحد پردازش گرافیکی) راهی بازار شد. این کارت گرافیک موفق شد بسیاری از پردازش‌هایی که پیش از این بر دوش پردازنده قرار می‌گیرد را بر عهده بگیرد و توانایی پردازش گرافیکی را به طور قابل توجهی بهتر کرد. همین رویکرد تغییر بزرگی در معماری این قطعات بود که به استانداردی برای کارت‌های گرافیک بعدی تبدیل شد.
اما GeForce 256 صرفا یک قطعه‌ی پیشرفته در کنار CPU که بخش مهمی از وظایف آن را بر عهده گرفت، نبود؛ این کارت گرافیک را می‌توانیم نمادی از تعهد انویدیا برای جابجایی مداوم مرز‌های موجود در فناوری‌های پردازش گرافیکی در نظر بگیریم. این کارت از ۴۸ مگابایت حافظه بهره می‌برد که نسبت به کارت گرافیک ۴ مگابایتی Voodoo پیشرفت قابل توجهی محسوب می‌شود. به لطف همین پیشرفتهای صورت گرفته، سطح جدیدی از عملکرد را برای گیمرها ارائه داد و این افراد حالا می‌توانستند در بازی‌ها به محیط‌های دقیق‌تر و فریم‌ریت بهتری دسترسی داشته باشند.
در این میان باید به نقش کلیدی درایورهای انویدیا هم اشاره کنیم که عملکرد، پایداری و سازگاری این کارت را بهبود ببخشید و به این کارت گرافیک اجازه دادند که تجربه‌ی کاربری خیلی خوبی را برای گیمرها به ارمغان بیاورد.
ATI Radeon 9700 Pro– سال ساخت: ۲۰۰۲
زمانی که حرف از کارت گرافیک‌هایی که جلوتر از زمان خود بودند می‌شود، بدون شک باید به ATI Radeon 9700 Pro هم اشاره کنیم. این کارت که از استاندارد DirectX 9 پشتیبانی می‌کرد و در این زمینه بین کارت گرافیک‌های ATI اولین بود، رقیب مستقیمی برای کارت گرافیک‌های سری DX9 انویدیا مانند FX 5800 محسوب می‌شد. با این حال برخلاف رقبای ساخت انویدیا، این کارت سروصدای کمتری داشت، گرمای کمتری تولید می‌کرد و در ضمن مصرف انرژی بهینه‌تری داشت.
شرکت ATI با ساخت این کارت گرافیک نشان داد که می‌خواهد در بازار کارت گرافیک‌های پرچم‌دار عرض اندام کند. موفقیت همین کارت در نهایت به ATI (و بعدا AMD) کمک کرد که جایگاه خود را در بازار کارت گرافیک‌ها محکم کنند.
- کارت گرافیک چگونه کار می‌کند؟
NVIDIA GeForce 6800 Ultra– سال ساخت: ۲۰۰۴
انویدیا در سال ۲۰۰۴ برای این که در بازار کارت گرافیک‌های پرچم‌دار بار دیگر توجهات را به سمت خود جلب کند، از کارت گرافیک جذاب GeForce 6800 Ultra رونمایی کرد. این اولین کارت گرافیکی بود که از فناوری Shader Model 3.0 و رندرینگ HDR پشتیبانی می‌کرد. همچنین قابلیت‌هایی که انویدیا برای آن عملی کرده بود به گیمرها اجازه می‌داد تا سال‌ها بعد از عرضه هم با خیال راحت از آن استفاده کنند.
مهم‌ترین مشخصه‌ی این کارت گرافیک، استفاده از معماری پیشرفته‌ی NV40 بود که در آن دوران نوآوری شگفت‌انگیزی محسوب می‌شد. در پردازنده‌ی مبتنی بر این معماری ۲۲۲ میلیون ترانزیستور تعبیه شده بود که بیشتر از دو برابر ترانزیستورهای به کار رفته در Radeon 9700 Pro به حساب می‌آید. اگرچه در همان زمان هم برخی از کارت‌های سری X800XT از نظر عملکرد خام می‌توانستند ۶۸۰۰ Ultra را شکست دهند، اما آینده‌نگری انویدیا و این وعده که کاربران تا سال‌ها با مشکل ضعف در قدرت پردازشی روبرو نمی‌شوند، جذابیت آن را دوچندان کرده بود. به لطف همین رویکرد بود که همین حالا می‌توانید بازی‌های جدید را با بسیاری از کارت گرافیک‌های قدیمی اجرا کنید که البته ممکن است با این کار با گرافیک و فریم‌ریت موردنظر روبرو نشوید.
NVIDIA GeForce 8800 GT– سال ساخت: ۲۰۰۷
GeForce 8800 GT یکی از بهترین مدل‌ها در تاریخ انویدیا محسوب می‌شود. این کارت گرافیک پشتیبانی از DirectX 10 را ارائه کرد و به لطف بهره‌گیری از معماری unified shader می‌توانست بر اساس پردازش‌های موردنظر، توان سخت‌افزاری را بین آن‌ها به‌خوبی تقسیم کند. همین رویکرد منجر به مصرف انرژی کمتر و عملکرد بهتر می‌شد. برای بسیاری از کاربران، این کارت گرافیک حد تعادل بین قیمت و عملکرد خیلی خوب بود.
همچنین باید خاطرنشان کنیم این مدل نقطه‌ی اوج معماری G80 انویدیا به حساب می‌آمد. برخلاف مدل‌های قبلی که پردازش‌های مربوط به فناوری‌های pixel shaders و vertex shaders را به طور جداگانه انجام می‌دادند، این مدل می‌توانست پردازش‌های این‌چنینی را به طور همزمان انجام دهد. همین موضوع نقش مهمی در بهبود عملکرد ایفا می‌کرد.
ATI Radeon HD 4870– سال ساخت: ۲۰۰۸
همین ابتدا باید بگوییم که این کارت گرافیک نخستین مدلی بود که موفق شد از مرز ۱ ترافلاپس عبور کند. به طور مشخص قدرت این مدل ۱.۲ ترافلاپس بود. این روزها برای اینکه عملکرد کارت گرافیک‌ها را به صورت مختصر و مفید با هم مقایسه کنیم، می‌گوییم که هرکدام از آن‌ها چند ترافلاپس قدرت دارند اما در آن دوران رسیدن به ۱ ترافلاپس یک دستاورد بسیار مهم محسوب می‌شد.
این کارت گرافیک که مانند مدل محبوب HD 4850 از معماری RV770 استفاده می‌کرد، نسبت به مدل موردنظر سرعت بالاتری به ارمغان می‌آورد و سرعت آن به ۷۵۰ مگاهرتز می‌رسید. همین موضوع در کنار دیگر نوآوری‌های صورت گرفته به این مدل اجازه می‌داد که قدرت بیشتری نسبت به بسیاری از رقبای خود داشته باشد. از دیگر ویژگی‌های حائز اهمیت این مدل باید به این مورد اشاره کنیم که Radeon HD 4870 برای ورود به دوران استفاده از مموری GDDR5 نقش بسیار مهمی را ایفا کرد. GDDR5 دو برابر سرعت GDDR3 را ارائه می‌داد که این موضوع به معنای گرافیک‌های روان‌تر و سریع‌تر و پرجزئیات‌تر بود.
- راهنمای جامع تست کارت گرافیک؛ بررسی تمامی سوالات رایج
NVIDIA GeForce GTX 970– سال ساخت: ۲۰۱۴
به اعتقاد بسیاری از گیمرها، GTX 970 یکی از محبوب‌ترین کارت گرافیک‌های عرضه شده در ۱۰ سال اخیر محسوب می‌شود. این مدل که عملکرد خیلی خوبی را با قیمت مناسبی ارائه می‌داد، به گزینه‌ی ایده‌آل برای بخش بزرگی از گیمرها تبدیل شد. در کنار طراحی ظاهر جذاب، باید به تکنولوژی‌های پیشرفتهای اشاره کنیم که در آن زمان شگفت‌انگیز بودند. این یکی از اولین کارت‌های مبتنی بر معماری Maxwell انویدیا بود که می‌توانست در مقایسه با نسل‌های قبلی، عملکرد بهتری را به ازای همان مصرف انرژی در اختیار کاربران قرار دهد. همین مشخصه باعث شد مصرف انرژی این کارت بسیار کمتر از برخی مدل‌های پرچم‌دار نسل‌های قبلی باشد.
در این میان باید به حاشیه‌های مربوط به مموری این کارت گرافیک هم اشاره کنیم. بعد از عرضه و بررسی‌های صورت گرفته مشخص شد که از ۴ گیگابایت مموری در نظر گرفته شده برای این مدل، ۰.۵ گیگابایت آخر این مموری سرعت کمتری نسبت به باقی مموری ارائه می‌کند که این موضوع حاشیه‌های زیادی به همراه داشت.
درست مانند ۸۸۰۰ GT، این مدل هم در مقایسه‌ی با پرچم‌داران همان سری نسبت به قیمت پرداخت شده، عملکرد فوق‌العاده‌ای ارائه می‌کرد و بنابراین مورد توجه گسترده‌ای قرار گرفت. البته بهبود قابل توجه در زمینه‌ی مصرف انرژی آغازگر روندی بود که انویدیا در نسل بعدی این مشخصه را تا حد زیادی بهبود بخشید.
NVIDIA GeForce GTX 1080– سال ساخت: ۲۰۱۶
GTX 1080 اولین کارت گرافیک مبتنی بر معماری پاسکال بود که به لطف همین مشخصه، در زمینه‌ی مصرف انرژی و عملکرد حرف زیادی برای گفتن داشت. همچنین اولین مدلی بود که سرعت بالاتر از ۲ گیگاهرتز را برای کاربران ارائه کرد و در نتیجه امکان اجرای بازی‌ها با رزولوشن بسیار خوب امکان‌پذیر شد. همچنین این کارد گرافیک در زمینه‌ی پردازش‌های مربوط به واقعیت مجازی هم مورد توجه زیادی قرار گرفت.
در حقیقت مصرف انرژی با معماری پاسکال به حدی بهتر شد که لپ‌تاپ‌ها در زمینه‌ی گرافیکی دیگر لازم نبود یک یا دو نسل عقب بمانند و حالا می‌توانستند از پردازنده‌های گرافیکی مبتنی بر همین معماری و فقط با سرعت کمتر بهره ببرند. حتی همین حالا هم برخی گیمرها همچنان از این کارت گرافیک استفاده می‌کنند. روی هم رفته اگر به دنبال اجرای بازی‌ها با رزولوشن ۱۰۸۰p یا ۱۴۴۰p هستید، این کارت گرافیک می‌تواند بسیاری از بازی‌ها را جزئیات و فریم‌ریت مناسبی اجرا کند.
AMD Radeon RX Vega 64– سال ساخت: ۲۰۱۷
Vega 64 از شرکت AMD یک پیشرفت فوق‌العاده برای این شرکت محسوب می‌شد. با داشتن قدرت ۱۲.۶۶ ترافلاپس، یکی از گزینه‌های قدرتمند در بازار کارت گرافیک‌های پرچم‌دار بود. Radeon Vega 64 اولین کارت گرافیک مصرفی AMD بود که از فناوری HBM2 استفاده می‌کرد؛ این فناوری به کارت گرافیک اجازه می‌داد که نسبت به مموری‌های مرسوم GDDR5 و GDDR5X از ابعاد کوچک‌تری برای مموری استفاده کند و در ضمن پهنای باند بیشتری به ارمغان بیاورد. Vega 64 مجهز به ۸ گیگابایت مموری HBM2 بود که این یعنی پهنای باند خیلی خوبی را برای پردازش‌های سنگین گرافیکی در اختیار سیستم قرار می‌داد.
اگرچه AMD در حال حاضر فناوری مموری‌های HMB را کنار گذاشته، ولی این مدل نشان داد که کارت گرافیک‌ها با تمرکز روی پهنای باند مموری خود می‌توانند رزولوشن‌های بالاتری را برای کاربران به ارمغان بیاورند.
NVIDIA GeForce RTX 3090– سال ساخت: ۲۰۲۰
در نهایت این لیست را با GeForce RTX 3090 به پایان می‌رسانیم که در سال ۲۰۲۰ راهی بازار شد. این مدل که پرچم‌دار سری RTX 3000 محسوب می‌شد، از جدیدترین تکنولوژی‌های موجود در بین کارت گرافیک‌ها بهره می‌برد و یک بنچمارک جدیدی را برای گیمینگ PC ایجاد کرد.
قلب تپنده‌ی این کارت گرافیک، چیپ GA102 است که با بهره‌گیری از لیتوگرافی ۸ نانومتری ساخته شده و باید به بهره‌گیری از ۱۰۴۹۶ هسته‌ی CUDA و سرعت پایه ۱۳۹۵ مگاهرتز هم اشاره کنیم؛ این یعنی هیچ کارت گرافیکی در زمان عرضه‌ی RTX 3090 نمی‌تواند قدرتی در حد آن ارائه کند.
با این حال مهم‌ترین نقطه‌ی قوت این کارت گرافیک، مموری آن بود. این کارت با ۲۴ گیگابایت مموری فوق سریع GDDR6X راهی بازار شد که پهنای باند بسیار بالایی ارائه می‌داد و برای بسیاری از سنگین‌ترین بازی‌ها و پردازش‌ها هم ظرفیت بسیار بالایی در اختیار داشت. از دو دیدگاه می‌توانیم این کار را نگاه کنیم. از یک جهت با یک کارت گرافیک بسیار گران‌قیمت روبرو هستیم که شاید نسبت به فریم‌ریتی که برای بازی‌ها ارائه می‌دهد، ارزش خرید بالایی ندارد. اما از سوی دیگر با یک کارت گرافیک قدرتمند برای ورک‌استیشن روبرو هستیم که به غیر از بازی‌های کامپیوتری، برای انواع و اقسام پردازش‌های مبتنی بر کارت گرافیک می‌تواند عملکرد فوق‌العاده‌ای ارائه کند.
کارت گرافیک ۳۰۹۰ را می‌توانیم آغازگر دوران جدیدی برای انویدیا در نظر بگیریم که در سال ۲۰۲۳ مدل ۴۰۹۰ همین رویه را ادامه داده است. به طور مشخص از یک طرف با کارت گرافیک جذاب برای گیمرها روبرو هستیم و از طرف دیگر باید افرادی که می‌خواهند برای ورک‌استیشن خود از یک کارت گرافیک مناسب و نه‌چندان گران استفاده کنند هم مدنظر قرار دهیم.
با توجه به اینکه بعد از سال‌ها حضور فقط انویدیا و AMD در بازار کارت گرافیک‌ها، حالا اینتل هم وارد این بازار شده، پس بدون شک در سال‌های آینده با کارت گرافیک‌های بسیار جذاب و فوق‌العاده‌تری روبرو می‌شویم.
مشاهده همه
- کارت گرافیک GTX در برابر RTX انویدیا؛ تفاوت در چیست؟
منبع: HowToGeek